epifaan

Citaat

“Het woord epifaan (...) schijnt een christelijke oorsprong te hebben. Van Rutte zal het wel een bewuste keus zijn geweest, want anders had hij vast gesproken van het minder goddelijke en meer menselijke: ‘eurekamoment’.”
(Bron: Een niet-christelijke, liefst ongelovige, vrouwelijke premier. Dat zou het mooiste zijn – Max Pam, de Volkskrant, 18 juli 2023)

Betekenis

verhelderend, als in een openbaring

Uitspraak

ee-pie-faan

Woordfeit

Epifaan of epifanisch wordt in de praktijk maar weinig gebruikt. Het is een afleiding van het iets bekendere epifanie, een vooral in bijbelse contexten gangbaar synoniem van ‘openbaring’. Meer in het algemeen betekent het ‘plotselinge openbaring’, ‘verhelderend inzicht’ – het was in die betekenis aanvankelijk vooral een literaire term.

Epifanie komt via het Latijn van het klassiek Griekse epiphaneia, ‘verschijning’. Dat is een afleiding van het werkwoord epiphainein, dat ‘laten zien’ en ‘verschijnen, tevoorschijn komen’ kon betekenen. En dat is weer gevormd uit epi, ‘bij’, en phainein, ‘schijnen, tonen’. 

Epifanie (met hoofdletter) is ook een andere naam voor Driekoningen. Het Griekse epiphaneia betekent namelijk ‘verschijning’, en op 6 januari vierde men oorspronkelijk de verschijning van de Zoon van God op aarde. Later verschoof die viering naar 25 december, en werd 6 januari gekoppeld aan de aanbidding door de Wijzen uit het Oosten, oftewel de drie koningen.