catechismus

Citaat

“Het voetbal heeft ook zijn catechismus, weliswaar ongeschreven maar daarom niet minder toepasselijk. Vraag één: wat is de definitie van een goede trainer? Antwoord: een goede trainer is een trainer die wint. Vraag twee: wat gebeurt er met een trainer die niet wint? Antwoord: een trainer die niet wint vliegt buiten.”
(Bron: De blik van Bistiaux. Ik begrijp de heisa rond Vanaken en zijn kutrefs niet zo goed – Paul Bistiaux, Gazet van Antwerpen, 1 januari 2021)

Basisbetekenis

(samenvattend overzicht van) de beginselen van de leer van een kerk

Uitspraak

[ka-tuh-chis-mus]

Woordfeit

(Oudere) gelovigen hebben in hun jeugd soms de catechismus uit hun hoofd moeten leren. Dat is een reeks vragen en antwoorden over het christelijk geloof, bijvoorbeeld ‘Wat is dan voor een christen nodig te geloven?’, ‘Hoe ben je rechtvaardig voor God?’, ‘Wat zijn de sleutels van het hemelrijk?’ De vragen en antwoorden geven een soort samenvatting van de leer van een kerkelijke richting. Petrus Canisius, Luther en Calvijn schreven in de zestiende eeuw elk een catechismus, en heel bekend is ook de Heidelbergse catechismus.

Het doel van een catechismus is in feite om gelovigen te onderwijzen en dat zit ook in het woord zelf: het Oudgriekse katèchismos betekent ‘het hardop onderwijzen’. Kata- (waarvan de slot-a is weggevallen) betekent onder meer ‘grondig, geheel’ en het werkwoord echein is ‘klinken’ (inderdaad: net als de echo). Dezelfde basis hebben de kerkelijke termen catechese en catechisatie, die beide een vorm van ‘godsdienstonderwijs’ aanduiden.

In bredere zin wordt catechismus gebruikt voor allerlei overzichten van de belangrijkste uitgangspunten ergens van. Je kunt bijvoorbeeld spreken van de veganistische catechismus, de catechismus van de muziek of de catechismus van denatuurwetenschap. Of van het voetbal, zoals in het citaat hierboven.