antagonist

Citaat

“‘Een personage als Wenwu had gemakkelijk een eendimensionale schurk zonder hart kunnen zijn. Tony verrijkte het personage en nu is het een antagonist met een groot vermogen om lief te hebben’, voegde regisseur Destin Daniel Cretton toe.”
(Bron: Marvel komt opnieuw met een andere Mandarin in ‘Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings’ – Bram de Groot, Filmtotaal, 21 april 2021)

Betekenis

tegenstander, tegenspeler

Uitspraak

[an-ta-go-nist]

Woordfeit

In antagonist zijn twee klassiek Griekse woorden te herkennen: anti betekent ‘tegen’ en agoon (onder meer) ‘strijd’. Een antagonist is een tegenstander of tegenspeler. De aanduiding komt al sinds de Klassieke Oudheid vooral voor in de toneelwereld.

In het klassieke toneel werd de hoofdpersoon of eerste speler de protagonist genoemd; traditioneel is dat de held. De antagonist is zijn tegenspeler en soms zijn directe rivaal. Soms is er nog een derde persoon, de tritagonist, die verschillende houdingen tegenover de andere twee kan hebben.

In het Frans van de zeventiende eeuw had antagoniste naast de betekenis ‘rivaal’ vooral een medische betekenis. Er werden spieren mee aangeduid die tegengesteld werken aan andere spieren. In die tijd is antagoniste in beide betekenissen vanuit het Frans in het Nederlands terechtgekomen; de slot-e is weggevallen.

Het woord heeft in verschillende vakgebieden nog andere betekenissen, maar er klinkt altijd iets van tegenwerking of een tegenovergestelde positie in door. Zie voor de huidige medische betekenissen bijvoorbeeld het geneeskundig woordenboek van Pinkhof.