aberratie

Citaat

“Een belangrijke vaststelling, omdat ik mijn aberraties wat dit onderwerp aangaat altijd aan mezelf wijt. Ik ben abnormaal en heb het er met niemand over. En dus is het er niet.”
(Bron: En dan moet je naar de wc, écht naar de wc – Erik Jan Harmens, NRC, 2 augustus 2024)

Betekenis

afwijking, dwaling, afwijkend gedrag

Uitspraak

a-ber-raa-(t)sie

Woordfeit

Aberratie komt, vermoedelijk via het Franse aberration, van het Latijnse woord aberratio. Dat betekende ook al ‘afwijking, dwaling, afleiding’ en is afgeleid van het werkwoord aberrare, ‘afdwalen, zich vergissen’. Dat bestaat weer uit het voorvoegsel ab- (‘weg-, af-’) en het werkwoord errare, dat ‘dwalen, zich vergissen’ betekent.

Uit errare komen onder meer ook de term erratum (‘drukfout’), de woorden error en erreur (‘vergissing, fout’) en het Duitse werkwoord irren (‘zich vergissen’) voort.

Met aberratie is vaak een psychische afwijking of afwijkend gedrag bedoeld, zoals in het citaat hierboven. Maar het kan ook gaan om iets wat je waarneemt. Zo kan er bij lenzen van vergrootglazen of microscopen sprake zijn van chromatische aberratie, een kleurafwijking. En in de sterrenkunde is met aberratie de ‘schijnbare verplaatsing’ van een ster bedoeld; zie hier of hier voor meer uitleg.