Wat is bedoeld met iemands zwanenzang en waar komt dat woord vandaan?

Als je iets iemands zwanenzang noemt, bedoel je dat het iemands laatste werk of daad is - het afscheid is dus zeer nabij. Eigenlijk is een zwanenzang het laatste gezang of gedicht van een dichter vóór diens sterven. Dichters werden namelijk vroeger weleens zwanen genoemd. In zinnen als ‘Dit project wordt haar zwanenzang: ze heeft per 1 oktober een andere baan’ betekent zwanenzang gewoon ‘laatste klus’.

Vroeger dachten veel mensen dat zwanen nog eenmaal prachtig zongen als hun moment van sterven was aangebroken. Al in de Klassieke Oudheid dacht men dat een zwaan zingend zijn dood tegemoetging. Zo kon zwanenzang de figuurlijke betekenis ‘laatste (mooie, belangrijke) daad’ krijgen.

Misschien is dit gebruik van zwanenzang geïnspireerd op het geluid van de wilde zwaan. Die schijnt een mooi geluid te maken, maar doet dat zeker niet alleen vlak voor zijn dood. Verouderde benamingen voor de wilde zwaan zijn zingzwaan, zangzwaan en hoelzwaan (van hoelen, ‘huilen’).