Wat betekent zonder blikken of blozen en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Als je bijvoorbeeld zonder blikken of blozen onwaarheden vertelt, doe je dat onbeschaamd, zonder iets van gêne of aarzeling te laten zien.

In de zeventiende eeuw was de uitdrukking iets anders, namelijk zonder bleken of blozen. Bedoeld is eigenlijk ‘zonder bleek te worden (bleken) en zonder rood te worden (blozen)’. Als je iets doet zonder bleken/blikken of blozen, dan blijf je er dus ijskoud onder: niemand merkt iets aan je, je wordt niet bleek of rood, want het doet je helemaal niets.

Wanneer bleken werd ‘verbasterd’ tot blikken is niet precies bekend, maar in een woordenboek uit 1859 worden blikken en bleken al als varianten gegeven in deze uitdrukking.

Verblikken of verblozen

Een verwante uitdrukking is niet verblikken of verblozen, waarmee bedoeld wordt: ‘niet van je apropos raken, rustig blijven’. Ook hiervan bevat de oudere versie het werkwoord verbleken. Verbleken en verblozen zijn varianten van bleken en blozen. Het voorvoegsel ver- benadrukt het resultaat, namelijk dat iemand duidelijk bleek of rood is geworden. Carolus Tuinman schreef in zijn spreekwoordenboek uit 1627: “Hy weet van verbleeken, noch van bloozen. Dat wil zeggen, hy weet van vreeze noch van schaamte, die beide zich in ’t aangezicht plegen te vertoonen.”