Deze uitdrukking betekent: ‘als je ergens als eerste bent om iets op te halen of te kopen, weet je zeker dat datgene wat je wilt hebben nog verkrijgbaar is’. Oftewel: ‘degenen die het eerst komen, worden het eerst geholpen en krijgen dus precies wat ze willen hebben’. Degenen die later komen, kunnen te laat zijn: dan is datgene wat ze willen hebben misschien al weg.

Molen

Deze uitdrukking kwam al voor in de Middeleeuwen. In vroeger tijden moest het koren naar een molen worden gebracht om daar gemalen te worden. In het Utrechts Placaatboek (een boek uit 1632 met voorschriften en verordeningen) staat: “De moolenaars [zullen] gehouden wesen, het koorn, het welck eerst op de moolen gebragt wort, eerst te maalen, zonder ymand, die nakomt, te praefereeren voor den geenen, wiens koorn eerst ter moolen is gebragt.” Dus: degene die het eerst met zijn koren bij de molen kwam, kon erop rekenen dat zijn koren ook het eerst werd gemalen.

Er zijn verschillende varianten van deze uitdrukking in omloop, zoals: ‘Die het eerst komt, het eerst maalt’, ‘Die eerst komt, eerst maalt’ en ‘Wie het eerst komt, die het eerst maalt.’ Ze zijn allemaal juist.