Wat betekent voor de draad ermee! en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Voor de draad ermee! betekent ‘vertel op!’, ‘vertel hoe het zit!’ Iemand kan ook met iets voor de draad komen, wat vaak betekent dat iemand (eindelijk) zegt wat hij denkt, of zegt wat er aan de hand is (geweest). Vaak gaat het om iets wat iemand eerst niet wilde vertellen, omdat het te moeilijk was om erover te praten of omdat het een geheim was.

Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) zijn er twee mogelijke verklaringen voor het ontstaan van voor de draad ermee! en met iets voor de draad komen. De eerste is dat de draad oorspronkelijk een touw was dat gespannen werd aan het begin van een wedstrijdparcours, zodat de deelnemers tegelijk zouden starten. Het is moeilijk te bedenken welke stappen er tussen ‘klaar gaan staan voor de start’ en ‘(eindelijk) vertellen wat je denkt/weet’ hebben gelegen.

Volgens de tweede verklaring was de draad een touw dat in de rechtbank werd gespannen. Getuigen en verdachten moesten zich voor dit touw opstellen als ze werden verhoord. Het is voorstelbaar dat voor de draad komen zich ontwikkelde van ‘voor de draad gaan staan om een verklaring af te leggen’ tot ‘(eindelijk) vertellen wat je denkt/weet’.

F.A. Stoett geeft dezelfde verklaringen, en merkt nog op dat ook de uitdrukking voor de balie moeten komen bestaat, die niet alleen letterlijk ‘voor de rechters moeten verschijnen’ betekende, maar ook ‘door zijn superieuren ter verantwoording geroepen worden’.

Het Woordenboek der Nederlandsche Taal houdt zich op de vlakte. Het vermeldt alleen dat in voor de draad met iets komen gedacht zal zijn aan een “tot welk doel dan ook gespannen draad”.