Wat betekent verstek laten gaan en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Verstek laten gaan betekent ‘ergens niet komen opdagen terwijl je wel verwacht werd’, ‘iets niet doen of afmaken terwijl dat wel van je verwacht werd’.

Verstek gaat terug op het werkwoord versteken, dat onder meer ‘(iets) afnemen, (iemand) beroven’ betekende. Van dit werkwoord is alleen nog het voltooid deelwoord verstoken gangbaar, in de uitdrukking verstoken zijn/blijven van iets (‘iets niet hebben/krijgen’).

Aanvankelijk had verstek betrekking op het verliezen van rechten als gevolg van de afwezigheid bij een rechtszitting. Als je vroeger namelijk niet verscheen op een rechtszitting waarvoor je was opgeroepen, werden er bepaalde rechten van je afgenomen. Later verschoof de betekenis van verstek: het had geen betrekking meer op het gevolg van de afwezigheid (het verlies van rechten), maar op de afwezigheid zelf (het wegblijven). Verstek laten gaan kwam vervolgens in allerlei situaties in gebruik waarin iemand niet kwam opdagen of zijn belofte om iets te doen niet nakwam.

Bij verstek veroordelen

We kennen in dit verband ook nog bij verstek veroordelen. Als iemand niet aanwezig is bij een rechtszaak terwijl dat wel had gemoeten, kan de rechter besluiten die persoon te veroordelen terwijl hij/zij er niet bij is.

Verstekeling

Het werkwoord versteken had trouwens nog een betekenis: ‘verbergen’. Daarvan is verstekeling afgeleid. Een verstekeling is iemand die zich voor vertrek op een schip of in een vliegtuig verstopt, zodat hij stiekem kan meereizen.