Waar komt de uitdrukking veel geschreeuw en weinig wol vandaan en wat wordt ermee bedoeld?

Deze uitdrukking wordt gebruikt als iemand veel drukte maakt en een hoop praatjes heeft zonder dat hij werkelijk iets dóét of tot stand brengt. Er kan ook mee bedoeld worden dat iets als een enorm probleem werd afgeschilderd, terwijl er later weinig aan de hand bleek te zijn.

Er bestaat een langere variant van deze uitdrukking, die de herkomst meteen duidelijk maakt: ‘Veel geschreeuw en weinig wol, zei de duivel (of drommel), en hij schoor zijn varken.’ Het ging dus oorspronkelijk niet om schapen die werden geschoren, maar om varkens – dieren die inderdaad een enorme keel op kunnen zetten.

Volgens het Spreekwoordenboek van Van Dale (2000) komt de uitdrukking al voor in een tekst uit 1460. Mogelijk is ze ontstaan op basis van een verhaal over een domme duivel, die God schapen ziet scheren. Op de vraag waarom hij dit doet, antwoordt God dat hij van de wol kleren wil maken. De duivel probeert daarop zijn varkens te scheren, wat mislukt. Woedend schreeuwt de duivel daarop: ‘Veel geschreeuw en weinig wol!’

F.A. Stoett meldt in zijn Nederlandse spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden dat de uitdrukking ‘Veel geschreeuw en weinig wol’ ook in diverse andere talen en dialecten voorkomt, in allerlei varianten. Zo kent men in het Engels ‘Great cry and little wool’, in het Duits ‘Viel Geschrei und wenig Wolle’ en in het Frans ‘Grand bruit/rumeur, petite toison.’

Geblaat, gescheer en gespin

In de praktijk komt de variant ‘Veel geblaat en weinig wol’ vaak voor. Deze variant klinkt op zichzelf natuurlijk veel logischer – wol komt immers van schapen. In sommige delen van Nederland en Vlaanderen wordt ook de variant ‘Veel gescheer en weinig wol’ gebruikt. Deze varianten komen allebei voor in Van Dale (2015). (Zie ook deze pagina.) Soms wordt gesproken van ‘Veel gespin en weinig wol’, maar die variant is nergens opgenomen. Op zichzelf is het natuurlijk niet ondenkbaar dat iemand veel spint en maar weinig wol produceert.