Waar komt van hot naar haar vandaan?

Van hot naar haar (variant: van hot naar her) betekent: 'overal heen', 'alle kanten op' en ook wel: 'van het kastje naar de muur' ('van de een naar de ander, zonder resultaat').

Het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) vermeldt dat hot en haar (of her) hier oude koetsierstermen zijn. Het zijn oorspronkelijk uitroepen waarmee de koetsier het paard naar links of naar rechts stuurde. Hot betekende 'naar rechts' en haar betekende 'naar links'. Andere uitroepen waarmee paarden werden gecommandeerd zijn ju en hu ('vooruit') en ho ('stop'). Van hot naar haar/her betekent dus eigenlijk 'van rechts naar links', en kreeg later de figuurlijke betekenis 'overal heen'.

Van Dale (2005) geeft de volgende uitdrukkingen met hot en haar:

• de een wilde hot en de andere haar ('de een wilde zus en de ander zo')
• hij weet van hot noch haar ('hij weet nergens iets van'; 'het is een echte domoor')
• van hot naar haar lopen ('van het kastje naar de muur')
• hot en her ('in wanorde')

F.A. Stoett noemt ook nog hot en haar zijn ('overal zijn') en dat kind wil hot (of hut) noch haar ('dat kind is onwillig').

Naast van hot naar haar/her bestaat ook her en der. Deze uitdrukking betekent 'op (veel) verschillende plaatsen', zoals in 'De boeken lagen her en der door de kamer verspreid' en 'Her en der elementen van je culturele bagage bijeensprokkelen wordt ook wel 'graascultuur' genoemd.' Her is hier een oud bijwoord dat 'hierheen' betekent; der is een bijvorm van daar, die alleen in deze uitdrukking voorkomt.