Wat betekent ‘Sesam open u!’ en waar komt deze spreuk vandaan?

‘Sesam open u!’ kun je zeggen als een deur of hek opengaat of open moet gaan, of bijvoorbeeld een pot appelmoes of een blik soep.

‘Sesam open u!’ is een toverspreuk, die voorkomt in het verhaal Ali Baba en de veertig rovers. Dat is een van de vertellingen uit de raamvertelling Duizend-en-een-nacht. In dit verhaal ziet Ali Baba, een arme houthakker, op een dag hoe een roverhoofdman een deur in een berg opent door ‘Sesam, open u!’ te zeggen. Hij gaat als de rovers weg zijn ook de grot in, die vol blijkt te liggen met goud, geld en juwelen. Ali Baba neemt zo veel goud mee als hij kan dragen.

Sesam komt van het Griekse sèsamon. Dat woord is waarschijnlijk uit het Semitisch afkomstig. Het Semitisch is de taalfamilie waartoe onder meer het Arabisch en het Hebreeuws behoren. Het Semitische woord heeft vermoedelijk geleken op het Arabische en Hebreeuwse woord voor ‘sesam’: simsim/sumsum. Aan de sesamplant werd een magische werking toegeschreven: hij kon betoveringen opheffen. Daarom paste sesam prima in een toverspreuk. De Arabische spreuk luidde iftah ya simsim: ‘Sesam, open de poort waarop u werkzaam bent.’ De spreuk was dus gericht tot de sesamplant.