Wat betekent op zwart zaad zitten en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Op zwart zaad zitten betekent ‘blut zijn, helemaal geen of heel weinig geld hebben’.

Op zwart zaad zitten heeft eigenlijk betrekking op vogels in een vogelkooi. Vogels pikken uit hun voederbakje eerst alle witte zaadjes, en houden dan alleen de minder lekkere zwarte zaadjes in hun bakje over. Pas als ze echt honger krijgen, beginnen ze aan de zwarte zaadjes. De noodzaak die minder lekkere zaadjes te moeten opeten werd in de uitdrukking op zwart zaad zitten toegepast op mensen die niets van waarde in hun bezit hebben.

Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) is het ook mogelijk dat met zwart zaad ‘donker verkleurd, niet meer eetbaar zaad’ werd bedoeld. Als de vogels aan het zwarte zaad begonnen, was dat dus echt uit ‘armoede’: er was niets beters beschikbaar.

Uit het spreekwoordenboek van F.A. Stoett blijkt dat op zwart zaad zitten al sinds de zeventiende eeuw figuurlijk gebruikt wordt in de betekenissen ‘zijn vermogen kwijt zijn of raken’, ‘zuinig moeten leven’, ‘te weinig hebben om te leven en te veel om te sterven’.

In Vlaanderen zegt men overigens op droog zaad zitten.