Wat betekent nu zijn de rapen gaar en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Nu zijn de rapen gaar betekent ‘nu zullen we het hebben’. Je gebruikt deze uitdrukking op een kritiek moment, meestal als er ruzie of trammelant dreigt.

Rapen zijn eetbare knollen, die vooral vroeger vaak het hoofdbestanddeel van de maaltijd vormden. De meeste spreekwoordenboeken zijn het erover eens dat met nu zijn de rapen gaar oorspronkelijk naar een onderdeel van een maaltijd wordt verwezen. Nu zijn de rapen gaar betekende dus mogelijk gewoon ‘nu kunnen we gaan eten’. Hoe van daaruit de betekenis ‘o jee, nu komt er vast ruzie’ is ontstaan, is helaas niet bekend.

Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) vermeldt iets anders. Volgens het WNT werd de rapen zijn gaar gezegd van een vrouw die spoedig zou bevallen. Vervolgens kreeg de uitdrukking een algemene betekenis: “er is een kritiek oogenblik aangebroken, ‘nu wordt het mooi’, ‘nu zullen we het hebben’; vooral gezegd wanneer er oneenigheid dreigt”. Maar ook hiermee is niet verklaard waarom nu zijn de rapen gaar betrekking kreeg op ruzies.

Recht voor z’n raap

Raap komt ook voor in de uitdrukking recht voor z’n raap. Met raap wordt hier ‘hoofd, kop’ bedoeld. In de uitdrukking een stuk in zijn raap hebben (‘dronken zijn’) wordt raap zelfs spottend als synoniem voor het hele lichaam gebruikt.

Met de rapen in de pot gaan

Verder komt de uitdrukking met de rapen in de pot gaan nog weleens voor. Dit wordt gezegd als iemand weinig inkomsten heeft. Hij heeft nét genoeg geld om van te leven, maar kan helemaal niets sparen of opzijleggen voor iets leuks of moois.