Open menu Onze Taal logo

Hoofdmenu

  • Taalloket
  • Tijdschrift
  • Schatkamer
  • Winkel
  • Over Onze Taal
  • Congres 2023
  • Zoeken
  • Inloggen
  • Lid worden
  • Doneren
  • Taalloket
  • Tijdschrift
  • Schatkamer
  • Winkel
  • Over Onze Taal
  • Congressen
  • Inloggen
  • Lid worden
  • Doneren
  1. Home
  2. Schatkamer
  3. Lezen
  4. Uitdrukkingen
  5. Niet voor één gat te vangen zijn

Waar komt de uitdrukking niet voor één gat te vangen zijn vandaan en wat wordt ermee bedoeld?

Wie niet voor één gat te vangen is is vindingrijk. Hij of zij geeft niet op en vindt voor elk probleem een oplossing.

De uitdrukking is ontstaan in de jacht. Konijnen, dassen en vossen graven holen (of burchten) met meer dan één uitgang. Je kunt ze dus niet vangen door één gat te ‘bewaken’ of door een net voor één gat te spannen. 

Niet voor één gat te vangen zijn betekende oorspronkelijk ‘niet gemakkelijk te vangen zijn’, ‘altijd een vluchtroute of uitvlucht weten’. Carolus Tuinman beschrijft het in zijn spreekwoordenboek uit 1726 zo: “Hy is voor geen een gat te vangen. Dit zegt men van ymand die loos [slim, handig], en niet licht te vatten is: gelijk die beesten, welker hollen verscheide uitgangen hebben, om als de eene opening bezet is, door de andere te ontkomen.”

De positieve bijbetekenissen die niet voor één gat te vangen zijn nu heeft (‘vindingrijk zijn’, ‘nooit opgeven’), zijn later ontstaan.

logo
  • Genootschap Onze Taal
  • Paleisstraat 9
  • 2514 JA Den Haag
  • info@onzetaal.nl
  • Taalvragen
  • 085 00 28 428 op werkdagen van 9.30 tot 12.00 uur (op donderdag tot 11.00 uur) en van 13.30 tot 16.00 uur
  • Ledenservice
  • 070 356 12 20 (op dinsdag, woensdag en donderdag van 9.30 tot 12.00 uur)

Blijf op de hoogte!

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief Taalpost.

  • Privacybeleid
  • Algemene voorwaarden
  • Cookies