Wat betekent ‘Dat is nattevingerwerk’ en waar komt deze uitdrukking vandaan?

‘Dat is nattevingerwerk’ betekent dat iets onnauwkeurig is gedaan: slordig, snel, zonder dat er van tevoren goed over is nagedacht. Het kan ook betekenen: ‘dat is nergens op gebaseerd’, ‘dat bedenk je zomaar even, je zegt maar wat’.

De natte vinger waarvan in deze uitdrukking sprake is, is een vinger die je hebt bevochtigd door hem in je mond te steken. Van Dale vermeldt in zijn elfde druk (1984) de uitdrukking met een natte vinger voelen vanwaar de wind komt. Daarmee werd bedoeld: ‘op een eenvoudige, maar ook onnauwkeurige manier nagaan hoe de wind staat’. Hieruit ontstond de algemenere uitdrukking iets met een natte vinger doen. Dat wilde zeggen: ‘slordig werk leveren’. Van Dale vermeldt in 1984 voor het eerst een samenstelling met natte vinger: natte-vingeronderzoek (‘onnauwkeurig, overhaast onderzoek’). Nattevingerwerk staat er vanaf de twaalfde druk (1995) in.

Met een natte vinger te belopen

Vroeger bestond de uitdrukking iemand met een natte vinger kunnen belopen, wat wilde zeggen dat iemand zó dichtbij was dat een vinger die je even in je mond had gestoken om hem nat te maken, nog niet opgedroogd was als je bij die persoon aankwam. Van daaruit ontstonden verschillende zegswijzen die aanduidden dat iets eenvoudig en snel te doen was. Bijvoorbeeld: iemand met een natte vinger kunnen aanwijzen (‘iemand van heel dichtbij kunnen aanwijzen’, dus: ‘iemand heel gemakkelijk kunnen aanwijzen’) en geen vinger voor iets natmaken (‘niet de minste moeite voor iets doen’). Deze uitdrukkingen komen tegenwoordig nauwelijks voor.

Met een natte vinger te lijmen

Daarnaast ontstond de uitdrukking met een natte vinger te lijmen zijn. Daarmee werd letterlijk bedoeld: ‘vast te lijmen zijn met zo veel ‘kleefkracht’ als een natte vinger heeft’, dus: ‘gemakkelijk vast te lijmen zijn’. In figuurlijke zin betekent het ‘heel gemakkelijk te overreden of te vleien zijn’. Omdat lijmen ook ‘verleiden’ of ‘overhalen’ kon betekenen, ontstonden hieruit de varianten met een natte vinger te verleiden zijn en met een natte vinger over te halen zijn.