Waar komt de uitdrukking 'Het is lood om oud ijzer' vandaan?

'Het is lood om oud ijzer' wordt gezegd om uit te drukken dat twee zaken weinig van elkaar verschillen: ze zijn allebei even goed of slecht. Het betekent dus iets als 'het komt allemaal op hetzelfde neer'. De uitdrukking wordt vaak gebruikt als de twee dingen waarom het gaat allebei niet zo veel voorstellen; ze zijn dus allebei ongeveer even slecht of van gelijke geringe waarde.

Het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) vermeldt dat deze uitdrukking teruggaat op het feit dat de waarde van (oud) lood en oud ijzer eeuwenlang ongeveer gelijk is geweest. In ieder geval was dat zo tussen de veertiende en de zeventiende eeuw; de uitdrukking 'Het is (oud) lood om oud ijzer' kwam al in de zestiende eeuw voor. Om betekent hier 'voor'. Letterlijk staat er: 'Als je lood ruilt voor oud ijzer, levert je dat noch voordeel, noch nadeel op.' (Dat is tegenwoordig overigens anders: lood is meer waard dan ijzer.)

Volgens F.A. Stoett werd 'Het is lood om oud ijzer' vroeger ook wel gebruikt in de betekenis 'met gelijke munt betalen, op dezelfde wijze behandelen', maar die betekenis is verouderd. Stoett geeft ook een aantal varianten, zoals 'Het is een panneken om een potteken' en ''t Is vuile boter om gore kaas.'