Wat betekent je sjakes houden en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Je sjakes houden betekent ‘je koest houden’, ‘je rustig houden’. Bijvoorbeeld: ‘Hou je sjakes en blijf binnen!’ Het kan ook betekenen: ‘je stilhouden omdat je niet wilt opvallen’. Bijvoorbeeld: ‘Ze vroegen om vrijwilligers, maar ik had geen zin en hield me sjakes.’

Sjakes verwijst naar een personage uit de Vlaemsche klucht van Sinjoor Jakus Smul. Deze klucht werd in 1645 geschreven door Willem van Bruyningen, een auteur over wie verder niets bekend is. Jakus (een verbastering van Jacques) heeft een verhouding met de vrouw van de schoenmaker. Aan het begin van de klucht moet hij zich in z’n blootje verbergen in een provisiekast, omdat de schoenmaker onverwacht thuiskomt. Jakus moet een tijdje doodstil in de kast blijven zitten: hij hield zich dus sjakes uit angst voor ontdekking.

De naam Jakus verwijst waarschijnlijk ook naar de Franse uitdrukking faire le Jacques (‘zich van de domme houden’, ‘de hansworst uithangen’). Jacques is in het Frans een spotnaam voor boeren.

In jacquet (‘jas met weggesneden panden’) zit de verkleinvorm van deze spotnaam ook verstopt. Jacques betekende niet alleen ‘boer’, maar ook ‘lakei’. Een jacquet is dus eigenlijk een lakeienjas.