Wat betekent ‘Je moet het ijzer smeden als het heet is’ en waar komt dit spreekwoord vandaan?

Dit spreekwoord betekent: ‘als je het juiste moment herkent, moet je het meteen benutten’. Als je bijvoorbeeld iemand om hulp wilt vragen, en je voelt in een gesprek met die persoon aan dat het daarvoor nú het juiste moment is, dan moet je dat moment niet voorbij laten gaan, maar je vraag meteen stellen.

De uitdrukking is gebaseerd op het werk in een smederij. De smid verhit eerst het ijzer om het te kunnen bewerken. Op het moment dat het ijzer de juiste temperatuur heeft (rond 800 tot 1200 graden Celsius), gaat hij er direct mee aan de slag, voordat het te veel afkoelt. Vanuit deze gedachte kon het ijzer smeden als het heet is in het algemeen gaan staan voor ‘direct in actie komen als je het juiste moment voor iets herkent’.

F.A. Stoett vermeldt dat de uitdrukking al in het middeleeuws Latijn voorkwam: ‘Dum calidum fuerit debetur cudere ferrum.’ Ook het Frans, Duits en Engels kent de uitdrukking: ‘Il faut battre le fer pendant qu’il est chaud’; ‘Man muss das Eisen schmieden solange es heiß ist’; ‘Strike while the iron is hot.’