Open menu Onze Taal logo

Hoofdmenu

  • Taalloket
  • Tijdschrift
  • Schatkamer
  • Winkel
  • Over Onze Taal
  • Congres 2023
  • Zoeken
  • Inloggen
  • Lid worden
  • Doneren
  • Taalloket
  • Tijdschrift
  • Schatkamer
  • Winkel
  • Over Onze Taal
  • Congressen
  • Inloggen
  • Lid worden
  • Doneren
  1. Home
  2. Schatkamer
  3. Lezen
  4. Uitdrukkingen
  5. Je gedeisd houden

Waar komt je gedeisd houden vandaan en wat betekent het? 

Je gedeisd houden betekent 'je rustig houden', 'kalm blijven', 'je niet opwinden' en ook: 'zorgen dat je niet opvalt'.

Gedeisd is afgeleid van het Bargoense werkwoord deizen ('zich stil houden, zijn mond houden'). Het Bargoens was de geheimtaal van dieven, landlopers en rondtrekkende handelaren. In het boek De Geheimtalen (1906) komen deisje! en deize! voor, waarmee werd bedoeld: 'hou je mond!', 'wees stil!'  

Volgens het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands is er mogelijk een verband met het Middelnederlandse werkwoord deisen ('achteruitgaan, terugwijken'), een oude variant van deinzen, dat nu nog voorkomt in terugdeinzen.

De grote Van Dale (2005) noemt een iets andere herkomst. Gedeisd zou via het Jiddische deisje ('hou op, stil') teruggaan op het Portugese deixe (por as pequeños) ('stil (voor de kinderen)'). Ook het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) vermeldt dat Portugese Joden 'deizje' (zo klinkt deixe) in het Nederlands introduceerden. Nederlanders dachten vervolgens dat dit een vervoeging was van zich deizen (een wederkerend werkwoord dat in de praktijk niet voorkwam) en leidden hiervan zich gedeisd houden af.  
 

logo
  • Genootschap Onze Taal
  • Paleisstraat 9
  • 2514 JA Den Haag
  • info@onzetaal.nl
  • Taalvragen
  • 085 00 28 428 op werkdagen van 9.30 tot 12.00 uur (op donderdag tot 11.00 uur) en van 13.30 tot 16.00 uur
  • Ledenservice
  • 070 356 12 20 (op dinsdag, woensdag en donderdag van 9.30 tot 12.00 uur)

Blijf op de hoogte!

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief Taalpost.

  • Privacybeleid
  • Algemene voorwaarden
  • Cookies