Wat betekent in je wiek geschoten zijn en waar komt deze uitdrukking vandaan?

In je wiek geschoten zijn betekent ‘je gekwetst, gegriefd of beledigd voelen’. Bijvoorbeeld: ‘Toen de journalisten ook wat kritische vragen stelden, waren de initiatiefnemers erg in hun wiek geschoten.’

Wiek betekent hier ‘vleugel’ (van een vogel). De uitdrukking komt dus van het schieten van vogels, die letterlijk in hun vleugel geraakt werden en dus gewond raken. Dit ‘gewond raken’ werd in de uitdrukking figuurlijk opgevat.

Het Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) geeft bij in zijn wiek geslagen/geschoten zijn naast ‘beledigd zijn’ nog twee andere betekenissen: ‘door moeilijkheden getroffen zijn, niet in staat zijn zich erboven te verheffen, lamgeslagen zijn’ en ‘radeloos, hulpeloos zijn’.

De eerste Van Dale (1872) geeft in zijne wieken geslagen of geschoten zijn met alleen de betekenis ‘moedeloos zijn’. Pas in de zevende druk (1950) verschijnt de betekenis ‘gekwetst, gegriefd, beledigd zijn’.

Varianten van in zijn wiek geschoten zijn: op zijn pik getrapt, op de tenen getrapt, in zijn kruis getast en in zijn kuif gepikt (deze laatste zegswijze komt van hanengevechten: de vogels pikken elkaar (ook) in de verenbos op hun kop). F.A. Stoett neemt in zijn Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden de Vlaamse variant in zijn gat gebeten op. Duitsers zeggen in zo'n geval dat ze sich auf den Schlips getreten fühlen (met Schlips in een oude betekenis: een afhangend kledingstuk zoals een voorschoot of pandjesjas).