Wat betekent ‘Het is in kannen en kruiken’ en waar komt deze uitdrukking vandaan?

‘Het is in kannen en kruiken’ betekent: ‘het is in orde’, ‘het is geregeld’, ‘het is voor elkaar’. Bijvoorbeeld: ‘Als de stukken van een tijdschrift perfect geredigeerd naar de drukker zijn gestuurd, is de inhoud van een nieuw nummer in kannen en kruiken.’

Letterlijk wilde deze uitdrukking zeggen: alle vloeistof (dus alle olie, wijn, melk, enz.) is in kannen en kruiken geschonken. Als dat was gebeurd, stond datgene wat in die juiste kannen en kruiken zat, direct tot je beschikking (in de keuken of aan tafel). Het had als het ware alle fasen van het productieproces doorlopen en was helemaal klaar voor gebruik. Zo kreeg ‘Het is in kannen en kruiken’ de figuurlijke betekenis ‘alles wat moest gebeuren, is gedaan (en we kunnen nu van het resultaat gaan genieten)’.

Kan en kruik zijn bijna synoniemen, maar er zijn toch wel verschillen. Een kan heeft meestal een schenktuit. Je gebruikt een kan om vloeistoffen in te bewaren en uit te schenken. Sommige kannen hebben ook een deksel. Een kruik is een afsluitbare kan met een korte, nauwe hals, waarin allerlei vloeistoffen werden bewaard. De alliteratie van de k’s van kannen en kruiken is ongetwijfeld mede van invloed geweest op het ontstaan van deze uitdrukking: zo’n alliteratie ‘bekt’ nu eenmaal lekker. Ook bijvoorbeeld de uitdrukking kind noch kraai hebben dankt haar vorm mede aan de alliteratie van de k’s.

Het is in dichte vaatjes

In oudere spreekwoordenboeken kom je de uitdrukking ‘Het is in dichte vaatjes’ tegen. Ook hiermee is bedoeld: ‘het is in orde, het is voor elkaar’. In die ‘dichte vaatjes’ zaten eigenlijk ingemaakte groenten. Als de groenten eenmaal kant-en-klaar in de vaatjes zaten, die vervolgens goed dicht werden gemaakt, kon je ze een tijd bewaren zonder dat ze bedierven. Ook hier ging het er dus oorspronkelijk om dat allerlei handelingen tot een eindproduct hadden geleid.