Waar komt iemand in het ootje nemen vandaan en wat betekent het?

Iemand in het ootje nemen betekent ‘iemand voor de gek houden, iemand beetnemen’.

Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) betekende ootje in deze zegswijze letterlijk ‘kleine letter o’ en later ‘kringetje’, zoals in kinderspelen. Denk aan het liedje: ‘We maken een kringetje van jongens en van meisjes ...’ Als men iemand in het ootje nam, vormde men een kringetje om deze persoon heen om hem vervolgens voor de gek te houden. Ook F.A. Stoett vermeldt deze uitleg.

Voor het lapje houden

Iemand voor het lapje houden betekent ook ‘iemand voor de gek houden’. Volgens Stoett betekent lap hier ‘sukkel, onnozele hals’. Het Groot Uitdrukkingenwoordenboek zet hier vraagtekens bij, omdat lapje in deze betekenis niet in het Nederlands voorkwam (wel in Duitse dialecten). Een lap (zoals we nog kennen in dronkelap) kon wel op een manspersoon slaan, maar lapje niet. Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek ligt de herkomst van iemand voor het lapje houden misschien heel ergens anders: als een stier een koe wilde dekken terwijl dat niet mocht of kon, kreeg hij een lapje voorgebonden. Met dat lapje werd de stier dus voor de gek gehouden.

In de maling nemen

Er is nog een zegswijze met de betekenis ‘iemand voor de gek houden’: iemand in de maling nemen. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal vermoedt dat maling hier iets als ‘maalstroom, draaikolk’ betekent. Het WNT vervolgt: “Gewoonlijk denkt men bij in de maling nemen aan het omringen van menschen op straat, waar men in een kring omheen zwiert om ze voor den gek te houden.” Ongeveer hetzelfde als het in het ootje nemen dus.