Waar komt in het gareel lopen vandaan?

Wie in het gareel loopt, doet precies wat er van hem gevraagd of verwacht wordt. Je kunt ook iemand in het gareel brengen/dwingen ('hem laten gehoorzamen'), (weer) in het gareel krijgen ('laten doen wat als juist wordt gezien') of in het gareel houden ('naar jouw pijpen laten dansen', 'in bedwang houden').

Een gareel is het getouw waarin trekdieren worden gespannen. Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) is de uitdrukking ontstaan door de gedachte aan een trekdier dat in het gareel liep: doordat het dier geen bewegingsvrijheid had, kon het bijna niet anders dan doen wat er werd opgedragen.

F.A. Stoett geeft bij iemand in het gareel slaan de volgende uitleg: "Onder het gareel verstaat men hier (...) het lederen halsjuk van een trekdier, den halsgordel; zoo slaat men een trekdier in het gareel, d.w.z. men spant het met kracht of geweld in het halsjuk. In figuurlijke opvatting werd het halsjuk gebezigd als zinnebeeld van slavernij of drukkende dienstbaarheid, of wel, bij uitbreiding, van afhankelijkheid in 't algemeen. Vandaar dat deze uitdrukking beteekent: iemand met kracht en geweld onder het juk brengen, in slaafsche afhankelijkheid aan zich onderwerpen."

Stoett geeft nog een uitdrukking met gareel: in hetzelfde gareel lopen, wat wil zeggen: "nauw aan elkander verbonden zijn, altijd samen zijn, een zelfde taak of werk hebben, samen arbeiden; eigenlijk gezegd van twee trekdieren, die in hetzelfde getouw zijn aangespannen".

Van Dale (2005) vermeldt de volgende uitdrukkingen met gareel:

• iemand (weer) in het gareel brengen, 'tot de orde roepen, zijn gewone plaats doen innemen'
• iemand of iets in het gareel dwingen, 'met geweld in een bepaalde positie brengen'
• de boel in het gareel houden, 'de boel op orde houden'
• in het gareel lopen, 'volgzaam zijn, doen als de anderen'
• iemand in het gareel spannen, 'flink aan het werk zetten'
• iemand in het gareel slaan, 'hem dwingen zich te onderwerpen en diensten te bewijzen'
• in het gareel zwoegen, draven enz., 'een moeilijk en verdrietig leven leiden'
• in iemands gareel draven, 'hem slaafs gehoorzamen of navolgen'
• in hetzelfde gareel lopen, 'nauw aan elkaar verbonden zijn, altijd samen zijn', 'hetzelfde werk doen'