Waar komt in de roos! vandaan en wat betekent het?

In de roos! wordt niet alleen gezegd als iemand bij het schieten letterlijk de roos – het kleine, rode rondje in het midden – heeft geraakt, maar ook als iemand iets goed heeft geraden, een heel slimme opmerking heeft gemaakt of een sterk weerwoord heeft gegeven. Ook in de roos schieten kan letterlijk en figuurlijk gebruikt worden: 'raak schieten' en 'bereiken wat je wilde bereiken', 'succes met iets hebben'. En dan heb je ook nog een schot in de roos, waarmee bedoeld wordt dat iets een groot succes is: iets wat precies op het goede moment komt en door iedereen is gewaardeerd. 

Het is niet moeilijk voor te stellen hoe de figuurlijke betekenis van in de roos! is ontstaan: de letterlijke voltreffer werd later ook een figuurlijke voltreffer. Maar waarom is het middelpunt van een schietschijf ooit roos genoemd? De naslagwerken zwijgen erover, maar scharen roos in deze betekenis onder roos in de betekenis 'geurige bloem'. Het ligt het meest voor de hand dat de schietschijf-roos zijn naam dankt aan de rode kleur van de bloem – met een roos wordt immers vaak een rode roos bedoeld.

Ook roos in de betekenis 'huidaandoening' gaat overigens terug op de naam voor de bloem. Het Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN) vermeldt: "Roos was een verzamelnaam voor diverse huidaandoeningen die een rode kleur op de huid veroorzaakten. De naam van de aandoening is dus genoemd naar de kleur van de roos. (...) Als simplex [= 'enkelvoudig woord', dus niet in een samenstelling als gordelroos] is de betekenis van roos in het Nederlands vernauwd tot 'hoofdroos, milde vorm van seborroïsch eczeem (Latijn Pityriasis capitis)', een aandoening aan de hoofdhuid, die gekenmerkt wordt door excessieve afscheiding van witte huidschilfers. Bij uitbreiding verwijst roos ook naar de huidschilfers zelf."