Wat betekent iemand uit zijn tent lokken en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Iemand uit zijn tent lokken betekent ‘iemand zover krijgen dat hij of zij iets doet of zegt, terwijl hij of zij dat eigenlijk niet wil’, ‘iemand uitdagen iets ondoordachts te doen/zeggen’.

Deze uitdrukking komt uit de Ilias, een vroeg-Grieks epos dat wordt toegeschreven aan Homerus. De Ilias maakt deel uit van de sage rond de Trojaanse Oorlog, de tien jaar durende oorlog tussen de Grieken en de Trojanen.

In de Ilias wordt verteld over de Griekse aanvoerder Agamemnon, die het meisje Chryseïs als oorlogsbuit uit Troje heeft meegenomen. Als haar vader (een priester van de god Apollo) haar wil vrijkopen, weigert Agamemnon hierop in te gaan. Apollo wordt daarop zo boos, dat hij ervoor zorgt dat er een pestepidemie in het Griekse leger uitbreekt. Om deze epidemie te stoppen geeft Agamemnon Chryseïs uiteindelijk toch terug. In ruil daarvoor wil hij echter Briseïs hebben, de lievelingsslavin van de Griekse held Achilles. Achilles geeft Briseïs weliswaar weg, maar trekt zich daarna boos in zijn tent terug. De Grieken lijden vervolgens grote verliezen, maar Achilles doet niet mee aan de strijd en blijft in zijn tent zitten mokken. Als Patroclus, de boezemvriend van Achilles, in een gevecht sneuvelt, is Achilles ontroostbaar. Hij komt eindelijk zijn tent uit om zijn vriend te wreken.

Bijna alle naslagwerken vermelden deze herkomst van iemand uit zijn tent lokken: het gaat eigenlijk om Achilles, die eindelijk zijn tent uit kwam. Hoe de uitdrukking precies is ontstaan en hoe ze haar huidige betekenis heeft gekregen, wordt helaas nergens uitgelegd. K. ter Laan noemt in zijn Nederlandse spreuken, spreekwoorden en zegswijzen de uitdrukking uit zijn tent komen (‘zijn mening zeggen, vooral als men daartoe gedwongen wordt’). Deze uitdrukking is volgens Ter Laan afkomstig uit het krijgswezen: de krijgsman verlaat zijn tent als hij gereed is voor het gevecht. Uit zijn tent lokken is volgens hem een variant van uit zijn tent komen. F.A. Stoett vermeldt uit zijn tent komen eveneens, maar verwijst daarbij meteen naar het verhaal over Achilles.