Waar komt de uitdrukking iemand over de hekel halen vandaan en wat wordt ermee bedoeld?

Iemand over de hekel halen betekent 'scherpe kritiek op iemand uiten', 'iemand veroordelen' of 'kwaadspreken over iemand'. Vaak komt er een flinke dosis kwaadaardigheid bij kijken als iemand over de hekel wordt gehaald.

De hekel in deze uitdrukking is een werktuig dat vroeger gebruikt werd bij het verwerken van vlas en hennep. Een hekel was een plankje waarop scherpe metalen punten waren bevestigd. Daaroverheen werd vlas of hennep getrokken om scheve en korte vezels te verwijderen en de lange vezels recht te trekken. Een hekel was dus een soort kam voor vlas en hennep. Iemand over de hekel halen betekende aanvankelijk 'iemand flink onder handen nemen'; later kwam de betekenis 'iemand in scherpe bewoordingen op zijn tekortkomingen wijzen, of daar achter zijn rug om met anderen over spreken' in gebruik.

Iemand hekelen

Iemand hekelen betekent hetzelfde als iemand over de hekel halen. Hekelen is afgeleid van het werktuig de hekel. Het Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN) vermeldt dat hekelen waarschijnlijk eerst gewoon 'vlaskammen' betekende en dat daarna de figuurlijke betekenis 'kritiek uiten op' ontstond.

Een hekel hebben aan iemand

Hekel in een hekel hebben aan iemand is overigens een heel ander woord, waarvan de herkomst niet vaststaat. Het EWN vermoedt dat het is ontleend aan het Duitse Ekel ('afschuw'). Daarna is het mogelijk volksetymologisch aangepast aan het al in het Nederlands bestaande hekel.