Wat betekent iemand het vel over de oren halen en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Iemand het vel over de oren halen betekent ‘iemand ergens heel veel voor laten betalen’ en ook wel ‘het uiterste van iemand vragen’, ‘iemand uitzuigen’.

Het vel en de oren in deze uitdrukking zijn van een haas. Een gevangen haas moet worden gevild voordat hij gebraden kan worden. Bij het villen van de haas wordt de huid vanaf de achterkant afgestroopt. Het laatste stukje vel wordt dus over zijn oren getrokken. Wanneer het vel over de oren is getrokken, is de haas dus hélemaal gevild. Hieruit ontstond de figuurlijke betekenis ‘alles opeisen wat iemand te bieden heeft’, ‘het uiterste vragen’. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal noemt ook de variant iemand het vel over de neus halen.

In het spreekwoordenboek van Carolus Tuinman uit 1726 staat een andere verklaring bij de uitdrukking iemand de huid over de oren trekken. Hij legt een verband met een oude lijfstraf. Volgens hem werden vroeger dieven gestraft door de huid (met het haar) van hun hoofd te villen. Volgens Tuinman waren het daardoor echte “kaaloren”.

Op een oor/haar na gevild

Een andere uitdrukking die oorspronkelijk naar het villen van wild verwijst, is op een oor (of: haar) na gevild zijn. Daarmee wordt bedoeld: ‘bijna klaar zijn’, ‘bijna achter de rug hebben’.

Meer lezen?

• F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923)
• Carolus Tuinman, De oorsprong en uitlegging van dagelyks gebruikte Nederduitsche spreekwoorden, opgeheldert tot grondig verstand der vaderlandsche moedertaal. Deel I (1726)