Wat betekent iemand de wacht aanzeggen en waar komt deze uitdrukking vandaan?
Iemand de wacht aanzeggen betekent ‘iemand een ernstige waarschuwing geven door ergens mee te dreigen’. Je bedoelt dat meestal ook als een laatste waarschuwing: beter je leven, want anders zullen de gevolgen ernstig zijn. Iemand de wacht aanzeggen kan dus bijvoorbeeld neerkomen op ‘dreigen iemand te ontslaan’ of in het algemeen ‘iemand eruit zetten’, of ‘dreigen het contact met iemand te verbreken’.
De wacht aanzeggen had oorspronkelijk betrekking op een schutter die op wacht moest gaan staan. Het betekende niet meer dan ‘een schutter laten weten dat die aan de beurt is om de wacht te betrekken’. Van daaruit ontstonden de betekenissen ‘iemand dringend (en zelfs dreigend) aan een taak of plicht herinneren’, ‘iemand iets op het hart drukken’ en ‘iemand zeggen waar het op staat, iemand vermanen’.
Iemand de wacht aanzeggen ontwikkelde zich van een gewoon bevel (‘het is jouw beurt om op wacht te staan’) dus steeds meer tot een ernstige waarschuwing of dreigement. Tegenwoordig kan een zin als ‘Duizenden ambtenaren wordt de wacht aangezegd’ zelfs betekenen dat duizenden ambtenaren ontslagen zullen wórden – er is dan geen sprake meer van een dreigend ontslag.
Meer lezen?
- F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923-1925)
- Woordenboek der Nederlandsche Taal
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!