Waar komt iemand carte blanche geven vandaan?
Iemand carte blanche geven betekent 'iemand de vrijheid geven iets helemaal naar eigen inzicht te doen'. Er zijn dus geen regels of restricties; iemand krijgt helemaal de vrije hand.
Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) vermeldt deze Franse uitdrukking niet als ingang, maar vermeldt wel: "Iemand wit papier zenden: hem de vrijheid geven het naar eigen wensch in te vullen enz." Het WNT noemt de uitdrukking donner la carte blanche à quelqu'un hier meteen achteraan als Franse variant.
Een wit papier werd eeuwen geleden al figuurlijk gebruikt. M. van de Speybroek dichtte in 1670: "Een kint is als een wit papier: / Dus let op dit onnoosel dier [= onschuldig wezentje], / Want soomen [= als men] daer yets quaets [= iets kwaads] in prent: / Soo is dat edel wit geschent [= geschonden]."
De Nederlandse uitdrukking iemand wit papier zenden is inmiddels verouderd; we gebruiken al lange tijd het Franse carte blanche. De eerste druk van Van Dale (1872) vermeldt iemand carte blanche geven al. Donner/laisser carte blanche à quelqu’un heeft ook in het Frans een figuurlijke betekenis. Het onbeschreven, witte stukje karton of papier, dat uitnodigt gewoon op te schrijven wat er in je opkomt, ging in breder verband de vrijheid aanduiden om te doen wat volgens jou het best, mooist, verstandigst, enz. is.
Een vergelijkbare figuurlijke uitdrukking is een onbeschreven blad: dit wordt gebruikt om aan te duiden dat er nog niet veel bijzonders over iemand bekend is.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!