Wat betekent Hou je haaks en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Hou je haaks (of Houd je haaks) wordt vaak bij het afscheid nemen gezegd. Het betekent ongeveer hetzelfde als ‘Het beste!’, ‘Hou je taai!’, ‘Hou je goed!’, ‘Houdoe!’

Haaks heeft in deze uitdrukking eigenlijk de letterlijke betekenis ‘rechtop’. Hou je haaks betekende eigenlijk: ‘zorg dat je haaks blijft staan ten opzichte van het grondoppervlak’, dus: ‘blijf rechtop staan’, en van daaruit: ‘zorg dat je je goed staande houdt’, ‘hou je goed’.

Haaks betekent oorspronkelijk ‘rechthoekig, in een (keurig) rechte hoek’. Later ontstond de betekenis ‘in orde, goed’, vermoedelijk onder invloed van een andere uitdrukking: in de haak zijn (‘zuivere rechte hoeken hebbend’, en later: ‘in orde zijn’). De haak waar het in beide gevallen om gaat, is timmergereedschap: een winkelhaak.

Winkel en winkelhaak

In winkelhaak betekent winkel overigens ‘hoek’. Winkel is vermoedelijk verwant met wenken (oorspronkelijk: ‘een zijwaartse beweging maken’). Naast de betekenis ‘hoek’ kreeg winkel onder meer de betekenissen ‘bergplaats’, ‘werkplaats’ erbij en later ook de betekenis die tegenwoordig verreweg het gebruikelijkst is: ‘ruimte waar goederen worden verkocht’. Een winkel was oorspronkelijk een hoek(je) op straat of in een gebouw waar kooplui hun waren uitstalden.