Waar komt ‘Het bloed kruipt waar het niet gaan kan’ vandaan en wat wordt ermee bedoeld? 

‘Het bloed kruipt waar het niet gaan kan’ is een uitdrukking die in verschillende betekenissen wordt gebruikt. Vaak betekent het ‘iemand kan proberen zijn ware aard te verbergen, maar uiteindelijk zal toch uit allerlei dingen blijken hoe hij echt is’. Oftewel: ‘iemands echte karakter verloochent zich niet’. Maar er wordt ook weleens mee uitgedrukt dat een oude voorkeur of liefde nooit helemaal weggaat en uiteindelijk (soms na vele jaren) tóch wordt nagejaagd. Een derde betekenis is ‘bloedverwantschap geeft vaak de doorslag’, ‘een familieband, ook in een verre graad, verloochent zich nooit’. In elk geval wordt in ‘Het bloed kruipt waar het niet gaan kan’ met bloed ‘het ware, de kern’ aangeduid: iets wat een deel van jezelf is - of dat nu je karakter, voorkeur of afkomst is.

Letterlijk staat er: ‘als het bloed niet vrijuit kan stromen, zoekt het op andere manieren zijn weg’. De uitdrukking moet eigenlijk worden uitgesproken met nadruk op kruipt en gaan: ‘het bloed krúípt (zoekt toch een uitweg) waar het niet gáán (vrijuit stromen) kan’. Gaan staat hier dus tegenover kruipen.

Carolus Tuinman vermeldt de uitdrukking al in zijn boek uit 1726: “Het bloed kruipt daar ’t niet gaan en kan. Dat is, de natuur heeft in bloedverwanten eene aangeboren en heimelijke neiging en drift tot malkanderen gelegt, die zich in byzondere gevallen openbaart.” Volgens Tuinman werd deze uitdrukking overigens gebruikt om uit te drukken dat iemand iets per se wil bereiken. Déze betekenis is in de huidige naslagwerken echter niet terug te vinden.