Wat betekent gewogen en te licht bevonden en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Gewogen en te licht bevonden is een dreigende waarschuwing. De betekenis is: je bent niet goed genoeg gebleken en daarom gaat het verkeerd met je aflopen (of: en je krijgt geen tweede kans meer).

De uitdrukking gaat terug op de Bijbel. In het boek Daniël (5:25) wordt verteld hoe de koning van Babylon, Belsassar, een groot feestmaal aanricht. Belsassar laat de aanwezigen drinken uit de gouden en zilveren bekers die zijn vader Nebukadnessar uit de tempel van Jeruzalem had meegenomen. Dat had hij niet mogen doen: het gold als heiligschennis. Opeens verschijnen er vingers van een mensenhand, die iets op de muur schrijven. De koning noch zijn raadgevers kunnen de tekens lezen. De Joodse balling Daniël wordt erbij gehaald om uitleg te geven. Daniël zegt: “Dit is wat er geschreven staat: Menee, menee, tekeel oefarsien. En dit is wat het betekent: menee – God heeft de dagen van uw koningschap geteld en er een einde aan gemaakt; tekeel – u bent gewogen en te licht bevonden; perees – uw koninkrijk is verdeeld en aan de Meden en de Perzen gegeven.” Deze woorden worden al snel waarheid: koning Belsassar wordt diezelfde nacht gedood, en zijn rijk komt in Perzische handen.

De woorden menee, menee, tekeel oefarsien zijn Aramees en betekenen ‘een pond, een pond, een sikkel (gewicht) en halve ponden’. Wat deze woorden precies betekenden, is niet duidelijk. In de bijbelpassage legde Daniël in zijn uitleg een verband met de Hebreeuwse woorden voor tellen, wegen, Perzen en verdelen/doorbreken. Daarbij ging hij af op klankovereenkomsten met de Aramese woorden.

Mene tekel wordt ook op zichzelf figuurlijk gebruikt in de betekenis ‘dreigende voorspelling’.

Een teken aan de wand

Er is nog een uitdrukking voortgekomen uit de bijbelpassage hierboven: een teken aan de wand. Dat kan een waarschuwing zijn dat iets verkeerd gaat of zit, maar het kan ook een min of meer neutrale voorspelling zijn dat er iets belangrijks gaat gebeuren. Bijvoorbeeld: ‘Iedereen was bang dat de spits geblesseerd was; dat ze alleen trainde zagen sommigen als een teken aan de wand’ en ‘De aandelenkoersen van het bedrijf begonnen plotseling te stijgen, wat voor mij een teken aan de wand was.’