Waar komt geen blad voor de mond nemen vandaan en wat betekent het?

Geen blad voor de mond nemen betekent ‘vrijuit zeggen wat je vindt’, ‘je eerlijke mening geven, of de ander dat nu leuk vindt of niet’ en ook wel ‘iemand zonder omwegen vertellen wat hij allemaal fout heeft gedaan’. 

Het is jammer genoeg niet duidelijk aan welk blad we oorspronkelijk moeten denken in deze uitdrukking. Het kan volgens de naslagwerken zowel een boomblad als een blad papier zijn. De uitdrukking komt al voor in het spreekwoordenboek van Carolus Tuinman (1726). Tuinman gaat ervan uit dat het eigenlijk om een boomblad gaat. Hij legt een verband met de gewoonte van toneelspelers die (voordat er maskers werden gebruikt) hun gezichten ‘bemaskerden’ met vijgenbladeren. Alleen zo durfden ze vrijuit te spelen. Wie dat niet nodig had, wie dus ‘geen (vijgen)blad voor de mond nam’, was niet bang voor eventuele onaangename gevolgen van zijn opmerkingen.

De verklaring waarbij wordt uitgegaan van een blad papier lijkt echter ook plausibel. Wie zijn opmerkingen van een blad papier opleest (‘een blad papier voor zijn mond houdt’), heeft bij het schrijven van tevoren nagedacht over wat hij wilde zeggen en hoe dat zou overkomen. Dat betekent dat hij voorzichtiger en diplomatieker is. Wie uit zijn hoofd spreekt, zal minder voorzichtig zijn.