Wat betekent ergens geen been in zien en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Ergens geen been in zien betekent ‘geen bezwaar maken’, ‘geen probleem zien’, ‘er niet voor terugschrikken’. Als je dus zegt: ‘Ik zie er geen been in nog een uur door te fietsen’, bedoel je dus dat je er niet voor terugschrikt nog een uur te fietsen – het is dus iets wat je wél ziet zitten.

Maar pas op met deze uitdrukking: sommige mensen vatten ergens geen been in zien juist negatief op. Voor hen betekent ‘Ik zie er geen been in nog een uur door te fietsen’ iets als ‘ik zie er niets in om nog een uur te fietsen’ – het is dus iets wat ze níét wenselijk vinden. Vermoedelijk ligt de associatie met ergens geen heil in zien (‘ergens geen nut of voordeel in zien’) ten grondslag aan deze verwarring. 

Herkomst

Voor de herkomst van ergens geen been in zien moet je denken aan het eten van een bout (bijvoorbeeld een kippenbout). Hoe minder bot (been) daarin zit, hoe makkelijker je het vlees eraf kunt bijten of snijden. De betekenis ‘iets zonder ‘hindernissen’ kunnen eten’ werd later figuurlijk gebruikt in de algemene betekenis ‘geen hindernis zien om iets te doen’.

In de oudste versie van de uitdrukking kwam het werkwoord vinden voor: ergens geen been in vinden. Volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) is ergens geen been in vinden voor het eerst “zuiver figuurlijk” op schrift aangetroffen in een brief uit 1631 van P.C. Hooft. 

De variant met zien komt ook al lange tijd voor. In een krant uit 1886 staat bijvoorbeeld in een bericht over iemand die al veertig dagen aan het vasten was: “hij ziet er geen been in nog eenige dagen daarbij aan te knoopen en de geneesheeren geven permissie”.

Ergens geen graten in vinden

In België spreekt men van ergens geen graten in vinden, dat ook ‘ergens geen probleem in zien’ betekent. Het idee erachter is hetzelfde: als een vis weinig graten heeft, maakt dat het eten veel gemakkelijker.