Wat betekent ‘Een schip op het strand is een baken op zee’ en waar komt dit spreekwoord vandaan?

‘Een schip op het strand is een baken op zee’ betekent: als je goed kijkt naar wat er bij anderen is misgegaan, kun je daarvan leren. Als je snapt waarom die anderen de mist in gingen, kun je voorkomen dat je dezelfde fouten maakt.

Met een schip op het strand is in dit spreekwoord een gestrand schip bedoeld - een ‘verongelukt’ schip dus. Een baken is een wegwijzer voor de scheepvaart: een paal of drijvende ton die aangeeft waar het vaarwater het best is.

Het spreekwoord is voortgekomen uit de gedachte dat een schipper die een gestrand schip ziet, extra goed moet opletten. Misschien is de kust op die plek immers gevaarlijk - dat andere schip is niet voor niets juist dáár vastgelopen. Zo doet het gestrande schip dienst als een waarschuwingssignaal voor schepen op zee.

Het spreekwoord is al oud en is in verschillende varianten bekend. Jacob Cats schreef in 1632 al: “Een schip, op ’t droogh gezeyl[d], dat is een zeker baken.” Wigardus à Winschooten vermeldt in zijn boek Seeman (1681): “baak, of baaken (want beide is in gebruik) is een teeken, dat de droogtens, en plaaten, [voor] de Schippers aanwijst: hierom is het seggen der Seeluiden, [= hierom is een zegswijze bij de zeelieden:] ‘een wrak is een baak in See’, dat is, een Schip, dat vergaan is, vermaan[t] de Schippers, dat sij haar naarstelijk moeten wagten [= zeer op hun hoede moeten zijn] voor diergelijk ongeval.”