Wat betekent een kat in de zak kopen en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Een kat in de zak kopen betekent ‘iets kopen wat erg tegenvalt of heel snel kapotgaat’, ‘een miskoop doen’. Wie een kat in de zak heeft gekocht, is vaak boos op zichzelf: had ik vóór de koop maar beter opgelet!

Waarschijnlijk gaat een kat in de zak kopen terug op de situatie waarin iemand een zak koopt met daarin een haas - tenminste, dat dénkt hij. Eenmaal thuisgekomen blijkt dat er geen haas, maar een kat in zit. Een miskoop dus, want met een haas kun je een smakelijk gerecht bereiden en met een kat niet.

Het Spaans kent een vergelijkbare uitdrukking: dar gato por liebre (‘iemand een kat in plaats van een haas geven’). De uitdrukking een kat in de zak kopen komt ook in veel andere talen voor, zoals het Noors, Pools, Frans en Russisch. Het Engels spreekt van a pig in a poke (‘een (speen)varken in de zak’), waarmee wordt bedoeld: ‘een aankoop die wordt gedaan zonder eerst goed te kijken of de koopwaar deugt’. Dat is gevaarlijk, want in plaats van een speenvarken kan er immers een (veel minder smakelijke) kat in de zak zijn gestopt.

Carolus Tuinman schrijft in zijn spreekwoordenboek uit 1726: “Men moet geen kat in een zak koopen. De kooper zoude daar door lichtelyk konnen bedrogen worden, als ware de kat een haas.” Tuinman formuleert de uitdrukking dus vooral als waarschuwing: geloof de koopman niet op zijn woord dat er een haas in de zak zit, maar controleer vóór de aankoop of hij er niet stiekem een kat in heeft gestopt.