Wat betekent een adder aan je borst koesteren en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Een adder aan je borst koesteren betekent ‘aardig voor iemand zijn en dan stank voor dank krijgen’ em ‘iemand helpen die vervolgens misbruik van je maakt’. Varianten zijn onder meer een adder aan/in je boezem koesteren en een slang aan je borst koesteren.

Deze uitdrukking is ontleend aan een fabel van Aesopus. Aesopus (in het Grieks Aisopos) was een Griekse slaaf die leefde van 620 tot 560 v.Chr. Hij is beroemd gebleven om de dierfabels die aan hem zijn toegeschreven. In de tweede helft van de dertiende eeuw verscheen een bundel met vertalingen van deze fabels: de Esopet. Een dierfabel is een verhaal waarin dieren kunnen praten en handelen als mensen. Meestal bevat zo’n fabel ook een duidelijke zedenles of moraal.

De uitdrukking een adder aan je borst koesteren is ontleend aan fabel 97 van de Aesopus (fabel 10 van de Esopet), die gaat over een boer die een zieke slang vindt. Hij heeft medelijden met het dier en stopt het onder zijn kleding tegen zijn borst om het te verwarmen. Als de slang zich beter voelt, bijt hij de boer. De goede daad van de boer wordt dus niet beloond door vriendelijkheid en dankbaarheid van de slang, maar de slang levert hem een valse streek. Carolus Tuinman noemt in zijn spreekwoordenboek (1726) de variant “Hy broed[t] [= koestert] een slang in zijnen boezem, die hem ’t hert zal afsteken [= die hem zal doden].” 

De uitdrukking komt in veel andere talen ook voor, zoals het Engels (nourish/nurse/nurture a viper in one’s bosom), het Frans (réchauffer un serpent dans son sein), het Duits (eine Schlange am Busen nähren) en het Italiaans (crescersi/allevarsi una serpe in seno).