Wat betekent door de wol geverfd zijn en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Door de wol geverfd zijn betekent meestal ‘zeer ervaren zijn, iets heel goed kunnen’. Een door de wol geverfde vakman/vakvrouw is bijvoorbeeld iemand met veel ervaring. Af en toe komt deze uitdrukking voor in negatieve contexten, zoals in een door de wol geverfde lastpak. Dan betekent het ‘iemand die altijd lastig is geweest en ook altijd lastig zal blijven’.

Deze uitdrukking gaat terug op een bepaalde manier van wol verven, namelijk: de kleur in de wol verven. Dat wil zeggen dat de wol geverfd wordt zoals die van het schaap komt, dus in onbewerkte toestand. De kleur houdt namelijk beter als de wol eerst een verfbad krijgt en daarna pas wordt verwerkt tot garen of een kledingstuk. In de wol verven kostte wel meer verf en was dus duurder. In de wol geverfde stoffen kostten dus ook meer, maar daar stond tegenover dat de kleur langer mooi bleef. De uitdrukking in de wol geverfd zijn zinspeelde er dus op dat iemand net zo ‘kleurvast’ was als deze wol: een bepaalde eigenschap zat ‘ingebakken’.

Lange tijd kwam in de wol geverfd zijn meestal in negatieve zin voor, zoals in een door de wol geverfde leugenaar. Dan gaat het om een aartsleugenaar, iemand die ‘zonder van kleur te verschieten’ leugens vertelt. Later kwam de uitdrukking ook voor in positieve contexten, zoals in een door de wol geverfde vakman. Bedoeld is dan: de kennis en ervaring maakt onlosmakelijk deel uit van zijn persoonlijkheid.

In de wol geverfd zijn komt al sinds de zestiende eeuw voor. Vanaf de achttiende eeuw is de variant met door in gebruik: door de wol geverfd zijn. Dit is nu de normale vorm. Misschien is het een samensmelting van in de wol geverfd zijn en doortrokken zijn van iets. Dan hebben we dus eigenlijk te maken met een ‘stijlfout’, een contaminatie.

De Dikke Van Dale vermeldt in de wol geverfd zijn overigens nog steeds, maar dan met de betekenis ‘er warmpjes bij zitten, rijk zijn’.