Waar komt de uitdrukking de plank misslaan vandaan?

Wie de plank misslaat heeft het mis: hij beoordeelt iets verkeerd, geeft een verkeerd antwoord of maakt een opmerking die verkeerd valt.

Er wordt weleens gezegd dat de plank misslaan uit de timmerwereld komt, maar daar worden vooral spijkers misgeslagen en geen planken (als iemand naast de spijker slaat, raakt hij immers juist de plank). Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om een vermenging van twee andere uitdrukkingen: de bal misslaan en de plank mis zijn. De plank mis zijn betekent ‘naast een loopplank of vlonder stappen en in het water vallen’).

Het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) vermeldt dat de bal misslaan naar het kegelspel ofwel naar het kolfspel verwijst. Bij het kegelspel (een voorloper van het bowlen) moeten de spelers met de hand of met een stok ballen naar kegels werpen of slaan, zodat die (het liefst allemaal in één keer) omvallen. Natuurlijk raak je de bal dan weleens verkeerd. Dan valt er geen enkele kegel om: je mist dus.

Het kolfspel is een voorloper van hockey en golf. De bedoeling is om met een kolfstok een mep te geven tegen een bal, zodat die houten palen raakt die op verschillende afstanden zijn geplaatst. Dit populaire volksspel werd vroeger zowel op het land als op het ijs gespeeld. Het wordt overigens nog steeds gespeeld; zie de website van de Koninklijke Nederlandsche Kolfbond.

De uitdrukking de bal misslaan bestaat ook nog steeds, alleen wordt ze in Nederland niet vaak gebruikt. In Vlaanderen daarentegen wel: de bal misslaan is daar zelfs gebruikelijker dan de plank misslaan.