Waar komt de uitdrukking de kat op het spek binden vandaan en wat wordt ermee bedoeld?

De kat op het spek binden betekent ‘iemand zo sterk in de verleiding brengen dat hij die niet kan weerstaan’. Het gevolg is meestal dat hij iets slechts of ongewensts doet.

Deze uitdrukking is waarschijnlijk een verhaspeling van twee andere uitdrukkingen: ‘Als men de kat op het spek bindt, wil ze niet vreten’ en de kat bij het spek zetten. De eerste uitdrukking betekende: ‘je moet anderen niets opdringen, want dat werkt niet’, en de tweede ‘iemand in verleiding brengen’.

F.A. Stoett vermeldt bij de kat bij ’t spek zetten niet alleen de betekenis ‘iemand in de verleiding brengen’, maar ook ‘iemand gelegenheid geven om kwaad te doen’ en ‘de vijand in huis halen, ook al weet je dat hij je kwaad kan doen’. De uitdrukking ‘Als men de kat op het spek bindt, dan wil ze niet vreten’ betekent volgens Stoett ‘aangeboden diensten zijn zelden aangenaam’. K. ter Laan geeft in zijn Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen een uitgebreidere betekenis van deze laatste uitdrukking: “Men moet iemand de nodige vrijheid laten, hij moet volgens zijn eigen natuur te werk kunnen gaan, want anders laat hij na wat hij overigens graag zou doen. Vooral: men moet een vrijer (vrijster) niet al te sterk aanmoedigen.”

Van Dale vermeldde tot zijn elfde druk uit 1984 alleen de kat bij het spek zetten. In de elfde druk komt de kat op het spek binden er als variant bij. In België komt de variant de kat bij de melk zetten voor. Al deze varianten betekenen ‘iemand in verleiding brengen’.