Wat betekent de haan kraaide driemaal en waar komt deze uitdrukking vandaan?

De haan kraaide driemaal (of: ‘Ik hoor een haan driemaal kraaien’, of: ‘Daar kraaide een haan driemaal’, of: ‘En de haan kraaide driemaal ...’) is een reactie op een leugen of een tegenstrijdigheid. Je zegt dus eigenlijk tegen een ander dat die een jokkebrok en/of een draaikont is. Bijvoorbeeld: ‘Eerder dit jaar stemde u voor het voorstel, en nu doet u net alsof u altijd al tegen bent geweest – ik hoor een haan driemaal kraaien.’

Deze uitdrukking is gebaseerd op een verhaal uit de Bijbel. Een van de volgelingen van Jezus, de apostel Petrus, had Jezus vlak voor diens dood ervan verzekerd dat hij hem altijd trouw zou blijven. Jezus antwoordt: “Ik zeg je, Petrus, deze nacht zal de haan niet kraaien voordat je driemaal geloochend hebt dat je Mij kent.” (Lucas 22:34, Nieuwe Bijbelvertaling 2021) Vóór de haan kraait wil zeggen: vóór de volgende ochtend, dus dezelfde dag nog.

Diezelfde avond werd Jezus gevangengenomen en weggevoerd. Verschillende mensen vroegen vlak daarna aan Petrus of hij ook niet bij de volgelingen van die gevangene hoorde: “Een dienstmeisje zag hem bij het vuur zitten, keek hem strak aan en zei: ‘Die man hoorde er ook bij!’ Maar hij ontkende het: ‘Ik ken Hem niet eens!’ Even later merkte een ander hem op en zei: ‘Jij bent ook een van hen!’ Maar Petrus zei: ‘Welnee man, helemaal niet.’ En ongeveer een uur later zei nog iemand met grote stelligheid: ‘Ja zeker, die man was ook in zijn gezelschap, hij komt immers ook uit Galilea.’ Maar Petrus zei: ‘Ik weet niet waar je het over hebt.’ En op datzelfde moment, terwijl hij nog sprak, kraaide er een haan.” (Lucas 22:56)

De uitdrukking de haan kraaide driemaal verwijst dus naar de drie keren dat Petrus niet eens durft toe te geven dat hij Jezus kent. Alleen staat er nergens dat de haan dríémaal kraaide toen hij Jezus voor de derde keer verloochende. In de evangeliën van Lucas, Matteüs en Johannes staat alleen ‘dat er een haan kraaide’ (en niet hoeveel keer). In het evangelie van Marcus staat dat de haan tweemaal kraaide. Je zou de haan kraaide driemaal daarom als een verhaspelde uitdrukking kunnen zien. Als je het bijbelverhaal goed kent, ligt alleen de haan kraaide, daar kraaide een haan of en de haan kraaide ... voor de hand.