Wat betekent ‘De druiven zijn zuur’ en waar komt deze uitdrukking vandaan?

‘De druiven zijn zuur’ zeg je als iemand laat merken niet tegen zijn verlies te kunnen, of laat blijken jaloers te zijn op de winnaar.

Het spreekwoord is gebaseerd op een fabel van Aesopus. Deze fabel gaat over een hongerige vos die een wijngaard binnensluipt waar mooie, rijpe druiven hangen. Hij wil ze heel graag opeten, maar helaas: de druiven hangen te hoog. Om zijn teleurstelling te verbergen, roept hij uit: ‘Het zijn nog groene!’ Met andere woorden: ze zijn toch nog niet rijp, ik had ze toch niet gehoeven. In de uitdrukking is groen vervangen door zuur.

‘De druiven zijn zuur’ wilde dus oorspronkelijk zeggen dat je ergens onverschillig of negatief over praat, maar dat alleen maar doet omdat je weet dat je het toch niet kunt krijgen. Zo zou een trainer na een verloren wedstrijd kunnen zeggen: ‘Ach, dit soort wedstrijdjes hebben voor ons eigenlijk niet zo veel prioriteit.’ Daarop kan de trainer van de tegenpartij reageren met: ‘De druiven zijn zeker zuur’, waarmee dan bedoeld is: je doet alsof het je onverschillig laat, maar ik weet wel beter: je had dolgraag willen winnen.

Nieuwe betekenis: teleurstelling

De betekenis van deze uitdrukking is echter veranderd. ‘De druiven zijn zuur’ betekent nu vaak: ‘je kunt het niet hebben dat je verloren hebt’, of neutraler: ‘het is een teleurstelling voor je dat je verloren hebt’.

‘De druiven zijn zuur voor Ajax’ kan dus drie dingen betekenen:

1. Ajax heeft verloren, en nu doen de spelers (of de fans) net alsof ze de wedstrijd toch niet belangrijk vonden.
2. Ajax heeft verloren, en nu gaan de spelers zeuren (over een partijdige scheidsrechter, een onsportieve tegenstander, enz.).
3. Ajax heeft verloren, en dat was een grote teleurstelling voor de spelers en de fans.

De derde betekenis lijkt tegenwoordig het meest voor te komen. Voor sommige mensen klinkt hier ook in door: ‘het is sneu, want ze hadden wel een gelijkspel of een overwinning verdiend’.