Wat betekent de uitdrukking ‘De bolworm steekt hem’ en wat wordt ermee bedoeld?

‘De bolworm steekt hem’ betekent ‘hij doet weer eens raar’, ‘hij heeft weer een van zijn buien’.

De bolworm is een larve die zich in de hersenen van (vooral) schapen ontwikkelt. Deze larve (van de Taenia coenurus cerebralis) veroorzaakt de ‘draaiziekte’. Een van de symptomen van de draaiziekte is dat het schaap rondjes loopt.

Bij bol in bolworm moeten we dus denken aan de kop van een schaap. Wie zich gedraagt alsof hij door een bolworm wordt geplaagd, doet ‘raar’, net als een ziek schaap dat rondjes loopt.

Volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal kwam de bolworm (“ook hersenblaasworm geheeten”) vroeger in meer zegswijzen voor, “voorheen in de volkstaal gebruikelijk met betrekking tot menschen, waarbij iemands krankzinnigheid (of zwakker: slecht humeur, booze luim, gril) schertsend aan het steken van den (...) genoemden worm geweten werd”.

Overigens heeft de draaiziekte ook in andere talen uitdrukkingen opgeleverd. Zo heet deze ziekte in het Frans le tournis, en daarvan is de zegswijze ‘Tu me donnes le tournis’ afgeleid, die letterlijk betekent: ‘Je geeft me de draaiziekte’, oftewel: ‘Je maakt me duizelig’ of ‘Ik krijg het heen-en-weer van je.’