Wat betekent ‘De beste stuurlui staan aan wal’ en waar komt dit spreekwoord vandaan?

‘De beste stuurlui staan aan wal’ wil zeggen dat iemand die een karwei niet hoeft te doen en alleen maar toekijkt, vaak wel beter dan de uitvoerder(s) denkt te weten hoe het moet worden aangepakt. Daarbij is het nog maar de vraag of zo iemand het écht beter zou kunnen. Zolang je dat niet hoeft te bewijzen, kun je jezelf makkelijk voordoen als ‘expert’. Het spreekwoord gaat dus over betweters en zegt eigenlijk: trek je niets van hun opmerkingen en raadgevingen aan.

De letterlijke betekenis van ‘De beste stuurlui staan aan wal’ spreekt redelijk voor zich. Carolus Tuinman zegt er in zijn spreekwoordenboek uit 1727 het volgende over: “Die aan land van verren een schip in storm op de zee zien, plegen zich in te beelden, dat zy ’t beter zouden te recht stieren en redden, dan die ’er in zyn, terwyl zy in zulk een ongeval meer raadeloos en handeloos zouden staan.” Dus: de mensen die vanaf de wal zien dat een schip door een storm in moeilijkheden is geraakt, denken dat zij het roer beter recht zouden kunnen houden (= betere stuurlui zouden zijn) dan de stuurman aan boord. En dat terwijl zij zelf waarschijnlijk zó in paniek zouden zijn dat ze niets voor elkaar zouden krijgen.

F.A. Stoett vermeldt dat het spreekwoord in de zeventiende eeuw al erg gebruikelijk was. In plaats van aan wal staan werd eerst ook wel aan land zijn gezegd. Bijvoorbeeld door Jacob Cats in 1632: “De beste stuer-luy sijn aen lant.”