Waar komt de uitdrukking zo brutaal als de beul vandaan?
In zo brutaal als de beul is een verouderde betekenis van brutaal bewaard gebleven, namelijk 'bruut'. F.A. Stoett geeft in zijn Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden de volgende uitleg: "In deze zegswijze heeft brutaal (fr. brutal, verwant met fr. brut), de oorspronkelijke beteekenis van 'beestachtig, grof, onbeschaafd' nog bewaard. Thans evenwel hecht men er de beteekenis van 'vrijpostig, vermetel' aan."
Van Dale (2005) geeft een uitgebreidere variant van deze uitdrukking: zo brutaal als de beul van Haarlem. In Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen van K. ter Laan komt deze variant ook voor, met de uitleg: "Te Haarlem woonde de beul die de vonnissen van het Hof van Holland uitvoerde tot in het begin der zeventiende eeuw." De beul van Haarlem verrichtte zijn werkzaamheden dus ook in andere plaatsen, zoals Amsterdam.
De Beul van Haarlem komt samen met de Dood van Pierlala ook voor in het oud-Hollandse poppenkastspel van Jan Klaassen en Katrijn.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 2 steun je Onze Taal. Bedankt!