Open menu Onze Taal logo

Hoofdmenu

  • Taalloket
  • Tijdschrift
  • Schatkamer
  • Winkel
  • Over Onze Taal
  • Congres 2023
  • Zoeken
  • Inloggen
  • Lid worden
  • Doneren
  • Taalloket
  • Tijdschrift
  • Schatkamer
  • Winkel
  • Over Onze Taal
  • Congressen
  • Inloggen
  • Lid worden
  • Doneren
  1. Home
  2. Schatkamer
  3. Lezen
  4. Uitdrukkingen
  5. Brutaal als de beul

Waar komt de uitdrukking zo brutaal als de beul vandaan?

In zo brutaal als de beul is een verouderde betekenis van brutaal bewaard gebleven, namelijk 'bruut'. F.A. Stoett geeft in zijn Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden de volgende uitleg: "In deze zegswijze heeft brutaal (fr. brutal, verwant met fr. brut), de oorspronkelijke beteekenis van 'beestachtig, grof, onbeschaafd' nog bewaard. Thans evenwel hecht men er de beteekenis van 'vrijpostig, vermetel' aan."

Van Dale (2005) geeft een uitgebreidere variant van deze uitdrukking: zo brutaal als de beul van Haarlem. In Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen van K. ter Laan komt deze variant ook voor, met de uitleg: "Te Haarlem woonde de beul die de vonnissen van het Hof van Holland uitvoerde tot in het begin der zeventiende eeuw." De beul van Haarlem verrichtte zijn werkzaamheden dus ook in andere plaatsen, zoals Amsterdam.

De Beul van Haarlem komt samen met de Dood van Pierlala ook voor in het oud-Hollandse poppenkastspel van Jan Klaassen en Katrijn.

 

logo
  • Genootschap Onze Taal
  • Paleisstraat 9
  • 2514 JA Den Haag
  • info@onzetaal.nl
  • Taalvragen
  • 085 00 28 428 op werkdagen van 9.30 tot 12.00 uur (op donderdag tot 11.00 uur) en van 13.30 tot 16.00 uur
  • Ledenservice
  • 070 356 12 20 (op dinsdag, woensdag en donderdag van 9.30 tot 12.00 uur)

Blijf op de hoogte!

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief Taalpost.

  • Privacybeleid
  • Algemene voorwaarden
  • Cookies