Wat betekent brood en spelen en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Brood en spelen betekent letterlijk ‘eten en amusement’. Het wordt vaak wat spottend gebruikt in de betekenis ‘de dingen waarmee je het volk tevreden houdt'.

Deze uitdrukking is een vertaling van een Latijnse uitdrukking: panem et circenses. De bedenker is de Romeinse schrijver Juvenalis (ca. 60-140 n.Chr.). Hij verwees ermee naar gratis voedseluitdelingen en gratis voorstellingen in het circus of in het amfitheater.

In 71 voor Christus werd begonnen met het gratis uitdelen van brood, omdat de kosten voor het levensonderhoud in Rome voor veel mensen te hoog waren en er een hongersnood dreigde. De spelen die georganiseerd werden, waren paarden- en wagenrennen, vaak afgewisseld met demonstraties van rijkunst, worstelwedstrijden en bloedige gevechten tussen mens en dier, of tussen dieren onderling. De keizers zorgden voor deze gratis spelen en dit gratis brood om het volk rustig te houden.

Juvenalis gebruikte de term brood en spelen sarcastisch. Hij wilde ermee aangeven dat het Romeinse volk oogkleppen ophad voor het verval van het Romeinse Rijk. Zolang er maar brood werd uitgedeeld en spelen werden georganiseerd, was het volk tevreden, en keek het niet verder dan zijn neus lang was.