Wat betekent boter aan de galg smeren en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Boter aan de galg smeren betekent dat je ergens je best voor doet, terwijl het nutteloos is. Al je moeite is dus voor niets. Bijvoorbeeld: ‘Laat die vervelende mensen toch - jij blijft maar je best doen voor hen, maar het is boter aan de galg gesmeerd.’

Helaas is niet duidelijk waar deze uitdrukking vandaan komt. Er zijn verschillende verklaringen in omloop. De eerste is dat er oorspronkelijk mee bedoeld werd: ‘Al smeer je er nog zo veel boter aan, een galg is en blijft een galg.’ Dus: ook al smeer je zoiets lekkers als boter aan een galg, de galg blijft even afschuwelijk. Je verspilt dus alleen maar je boter. De boter staat in deze verklaring als symbool van welvaart en geluk tegenover de galg, een symbool voor dood en ongeluk. Deze verklaring ligt het meest voor de hand.

Volgens een tweede verklaring heeft boter aan de galg smeren te maken met de uitdrukking ‘Hij ziet eruit alsof hij van de galg gedropen is.’ Dat wil zeggen: ‘hij ziet eruit als een misdadiger’ of ‘hij ziet er heel slecht uit’. Misschien werd de boter dan zogenaamd gebruikt om aan de strop te smeren, zodat het hoofd van de veroordeelde eruit zou glijden en hij zo kon ontkomen. In de praktijk zou dit natuurlijk nooit lukken - het zou dus nutteloos zijn boter aan de galg te smeren.

Een derde verklaring gaat uit van de uitdrukking ‘’t Is boter tegen de galg.’ Met boter zou dan eigenlijk ‘zalf’ bedoeld zijn. Boter werd vroeger inderdaad weleens als zalf op de huid gesmeerd. Boter tegen de galg moet dan net zo gelezen worden als een drankje tegen de hoest: het een moest helpen tegen het ander. Letterlijk betekende ‘’t Is boter tegen de galg’ dan: ‘het is alsof je met een zalfje (van boter) een terechtstelling door de galg probeert te ‘genezen’’. De gedachte daarachter was natuurlijk: wie eenmaal terechtgesteld is aan een galg, is dood, daar helpt geen enkel zalfje tegen. Later werd de herkomst van de uitdrukking niet meer begrepen en maakte men er boter aan de galg smeren van.