Wat betekent als een tierelier en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Als een tierelier gebruik je om aan te geven dat iets heel soepel en goed verloopt. Je kunt deze uitdrukking met allerlei werkwoorden combineren: lopen, werken, gaan, draaien, verkopen, enz.

Waar als een tierelier vandaan komt, is helaas niet duidelijk. In 1950 komt deze uitdrukking voor het eerst in een krant voor, in een krantenartikel over de rally van Monte Carlo: “... allerlei onbegrijpelijkheden over de Austin, die op ’t ogenblik loopt als een tierelier”.

Tierelieren: ‘kwinkeleren’

Tierelier is waarschijnlijk afgeleid van tierelieren, dat in elk geval al in de zestiende eeuw voorkwam in de betekenissen ‘kwinkeleren van vogels’ en ‘zingen’. Het Nederlands heeft tierelier(en) geleend uit het Oudfrans: tirelire betekende daarin ook ‘(het geluid) tierelier’. Een tirelire kon in het Oudfrans ook een spaarpot zijn (het heeft die betekenis in het moderne Frans nog steeds). Het geluid van de muntjes die daarin werden gegooid, leek in Franse oren kennelijk een beetje op gekwinkeleer van vogeltjes.

Het gaat als een lier

Sommige spreekwoordenboeken vermelden dat tierelier in als een tierelier een verlenging is van lier in ‘Het loopt/gaat als een lier’, dat ‘het gaat bijna vanzelf, het gaat voorspoedig’ betekent. Wellicht gaat het hierbij oorspronkelijk om het muziekinstrument, maar het is ook mogelijk dat op het hijswerktuig werd gedoeld. Wat tegen deze verklaring pleit, is dat tierelier nooit als variant van lier is gebruikt. Dat maakt het onwaarschijnlijk dat het wél als synoniem van lier in een uitdrukking is opgedoken.

Volgens Marc De Coster (Woordenboek van populaire uitdrukkingen, clichés, kreten en jargon, 2002) is als een tierelier ontstaan vanuit de gedachte dat het verrichten van een klus(je) altijd beter gaat onder het zingen van een vrolijk deuntje. Dat lijkt te passen bij wat het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) vermeldt bij tierelier: “Nabootsing van een eenvoudig, opgewekt muzikaal geluid, inzonderheid van gezang.”

Er is overigens geen verband met het woord tiet in lopen als een tiet.