Page 5 - OnzeTaal_okt2020_HR

Wat de mogelijkheden zijn, is ook gekleurd door de
arbeidsverdeling tussen vrouwen en mannen in het
verleden. Voor beroepen die van oudsher alleen aan
mannen waren voorbehouden, bestaat alleen een gang-
bare mannelijke vorm. Denk aan burgemeester, minister
of dokter. Andersom verwees vroedvrouw alleen naar
vrouwen.

TABOE
Pogingen om meer eenheid te krijgen in het gebruik van
de beroepsnamen voor vrouwen, zijn onherroepelijk
verbonden met de feministische kwestie: hoe kunnen
vrouw en man gelijk behandeld worden in de taal? De
maatschappelijke discussie hierover kent al veertig jaar
weinig vooruitgang, weet dr. Ingrid van Alphen, gepen-
sioneerd taalwetenschapster aan de UvA. “Terwijl de
laatste twintig jaar verschillende empirische taal- en
cognitieonderzoeken een relatie tussen taal en denken
hebben bewezen. Een onderwerp dat in de jaren tachtig
nog taboe was.”

Sinds enkele jaren zijn

vrouwen in die kranten

in principe ‘acteur’,
‘zanger’, ‘schrijver’.

In 1981 schreef Van Alphen op verzoek van de toen-
malige Emancipatieraad samen met studenten een
advies aan de overheid over de beroepsnamenkwestie.
Sinds begin dit jaar heeft Van Alphen zitting in de
adviescommissie Genderinclusief Taalgebruik van de
Nederlandse Taalunie, om opnieuw haar bijdrage te
leveren aan richtlijnen over onder andere het onder-
werp beroepsnamen.
“Taal is van iedereen en niemand”, zegt Van Alphen.
“Dat vond ik toen en dat vind ik nu nog steeds.” Van
Alphen is dan ook niet speciaal vóór het creëren van
nieuwe, ‘genderneutrale’ woorden. Maar wel tegen het
afschaffen of vermijden van de vrouwelijke uitgangen,
met het idee dat dat genderneutraal zou zijn. Dit lijkt
juist een kleine trend te zijn. Zo duiden de Volkskrant en
NRC sinds enkele jaren in hun verslaggeving vrouwen
alleen nog maar aan met de mannelijke beroepsnaam,
ook bij beroepen waar de vrouwelijke vorm van oudsher
veelvoorkomend is. Dus vrouwen zijn in die kranten in
principe ‘acteur’, ‘zanger’, ‘schrijver’.
alle beroepen maar één vorm kennen voor vrouwen en PRACHTIG INITIATIEF
mannen. Ik vond dit als feministe een prachtig initiatief. Wat
Bij ons is er een grote variatie. Voor veel beroepen en doet het er immers toe of je een man of een vrouw bent
rollen bestaan vrouwelijke en mannelijke namen. Boerin als het om je beroep gaat? Waarom zou je dat moeten
en boer, actrice en acteur, lerares en leraar, lezeres en lezer. kunnen afleiden uit een woord? Eindelijk wat maak-
Met veel mannelijke beroeps- en rolnamen kunnen ook baarheidsidealisme in Nederland. Als we de verschillen
vrouwen worden aangeduid, omdat die grammaticaal uit de taal halen, zullen de verschillen in de werkelijk-
generiek mannelijk zijn. Dat betekent dat de grammati- heid er uiteindelijk ook niet meer toe doen.
cale mannelijke vorm voor zowel mannen als vrouwen Mijn moeder – ook feministe – vond het vreselijk. ONZE TAAL 2020 — 10
gebruikt kan worden. Redacteur kan daardoor zowel naar En met haar veel lezers en lezeressen van de krant. De
een man als naar een vrouw verwijzen. weerstand zat ’m in verschillende dingen. Sommigen
Andersom kunnen de vrouwelijke beroepsnamen vonden het gewoonweg potsierlijk, anderen onprak-
alleen op vrouwen slaan: een redactrice is altijd een tisch (soms weet je pas halverwege het bericht of het
vrouw. Soms is er een overkoepelende term voor beide over een vrouw of een man gaat) en nog weer anderen
geslachten, zoals leerkracht bij lerares en leraar en ver- hadden ideologische bezwaren: zo worden vrouwen
pleegkundige bij verpleegster en verpleger. onzichtbaar.  5